Het Zeeuwse knoopje

Wish & Will heeft diverse sieraden met het het Zeeuws knoopje, ook wel de Zeeuwse knop genoemd, in haar collectie. Er is veel onderzoek gedaan naar de herkomst van het Zeeuwse knoopje. Wel zo leuk om daar iets over te weten als je dit mooie knoopje als bedel aan je ketting of armband draagt.

Spaanse afkomst
De tweede helft van de 17e eeuw, onze Gouden Eeuw, lijkt de periode te zijn waarin verschillende soorten decoratieve gouden en zilveren knopen mode werden voor degenen die het zich konden veroorloven. Waarschijnlijk komt de Zeeuwse knoop uit Spanje en is zij in deze periode door handelsactiviteiten van Sefardische Joden uit Amsterdam en Middelburg geintroduceerd. Vervolgens evolueerde het tot streeksieraad zoals we dat nu kennen.

Over het ontstaan van het Zeeuws knoopje : van spinnetje tot braam tot Zeeuwse knop.
In de 18e eeuw droegen Walcherse mannen gouden knopen in het hemdboord. De doorluchtige of draadwerkse knopen hadden een enigszins ronde vorm. Op een frame van draadwerk waren zogenaamde spinnetjes gesoldeerd. In de loop van de tijd kregen de spinnetjes steeds meer poten. De keelknopen gingen meer lijken op een braam. Braamknopen droegen de  mensen tot 1875. Daarna is die mode uitgestorven. Na 1850 veranderden de braamknopen langzaam van vorm. De doppen zijn een grotere rol gaan spelen. Rond 1870 is het Zeeuws knoopje in de vorm ontstaan zoals wij het nu kennen.

Echt Zeeuws?
In de 19e eeuw werd het sieraad meestal in Dordrecht of Schoonhoven gemaakt. Helemaal niet exclusief voor de Zeeuwen, zoals de naam wel doet vermoeden. Op de Veluwe, in Urk en Staphorst werden de braamknopen ook gebruikt om het hemd te kunnen sluiten. Het grootste deel van de productie was echter wel voor de Zeeuwse markt.

Vrouwendracht
De Zeeuwse knoop raakte 120 jaar geleden bij de Walcherse vrouwen in de mode. Het knopje sierde de mutsspeld. Soms werden er 3 paar van verschillende grootte gedragen in de ondermuts. Het voorste paar is het kleinste. Dat werd direct achter de krullen in de gaatjes van het oorijzer gestoken. Het tweede en derde paar kwam daarachter. Die spelden bevestigde men alleen aan de muts.

Een begrip
De Walcherse mannen en vrouwen in klederdracht, droegen nu beiden het Zeeuwse knopje. Het werd een begrip. Rond 1915 kreeg de Zeeuwse knop haar naam. Hoe groter de Zeeuwse knoop, hoe rijker en voornamer de drager.

Symbool van Zeeland
Het Zeeuws knoopje is niet alleen als sieraad geliefd, maar bijvoorbeeld ook als bakvorm, bonbons, gastenzeepjes of als tuinornament. Over tuinen gesproken, de Astrantiaplant die vroeger de naam Sterrekruid droeg, heet door zijn vorm in Nederland “Zeeuws knoopje. Het is een symbool van Zeeland geworden, hij is te mooi om te vergeten!

bron: Planbureau en Bibliotheek van Zeeland